آنتریت نکروتیک (Necrotic enteritis)از جمله شایع ترین عفونت های دستگاه گوارش طیور است که در اثر رشد بیش از حد باکتریکلستریدیومپرفرنژنس نوع A و تا حدی نوع C در روده کوچک ایجاد می شود.سموم تولید شده توسطClostridium perfringensسبب آسیب به دیواره روده و اختلال در هضم و جذبشده و در نهایت منجر به افزایش ناگهانی تلفات در مدت زمان بسیار کوتاهی می شود.آنتریت نکروتیک به طور کلی،در جوجه های گوشتی 2 تا 6 هفته دیده می شود. این بیماری سالانه منجر به خسارت 6 میلیارد دلاری در صنعتپرورش طیور شده و این میزان نیز به دلیل مقاومت آنتی بیوتیکی درحال افزایش میباشد.علاوه بر آن کاهش استفاده از یونوفر ها نیز سبب افزایش اثرات سو کلستریدیا میشود زیرا هنگامی که از واکسن های زنده ضد کوکسیدیال استفاده می شود، استفاده از این یونوفورها امکان پذیر نیست و در نتیجه موارد آنتریت نکروتیک افزایش می یابد. آنتریت نکروتیک و کوکسیدیوز یک مشکل گسترده در همه طیور به ویژه برای جوجه های گوشتی بوده و مهم ترین مشکل سلامت ستگاه گوارش برای طیور محسوب میشود.
اشکال بالینی و تحت بالینی
شکل بالینی با اسهال حاد و سیاه همراه بوده که منجر به رطوبت بستر شده و پس از ظهور اولین علائم بالینی تلفات گله به صورت ناگهانی تا 1٪درروزرسیده وگاهی اوقات تا 50 درصد در روز نیز افزایش میابد.
در کالبدگشایی معمولا روده ها به حالت بادکنکی مشاهده میشود و با سطح مخاطی حوله ای، ضایعات و غشاهای کاذب قهوه‌ای رنگ (دیفتریتی) همراه است . در معاینه پس از مرگ مقدار زیادی مایع قهوه ای آبکی و خونی و بد بو وجود دارد. کبد تیره، متورم و سفت است و کیسه صفرا متسع میباشد.
شایان ذکر است که در آنتریت نکروتیک حاد ممکن است پرندگان بدون هیچگونه علائم اولیه ای تلف شوند.
علائم تحت بالینی
در شکل تحت بالینی پرنده دچار آسیب مزمن به مخاط روده شده و افزایش مقدار ترشحات مخاطی در روده کوچک منجر به اختلال در هضم و جذب مواد مغذی و در نتیجه عملکرد ضعیف رشد می شود که این مطلب در 35 روزگی قابل توجه است.از آنجایی که خوراک تقریباً 65 تا 75 درصد هزینه برای تولید جوجه‌های گوشتی را شامل میشود، کاهش قابلیت هضم،هزینه‌های تولید را افزایش می‌دهد و به طور قابل‌توجهی بر سودآوری تأثیر می‌گذارد. اغلب به دلیل فقدان علائم مشخص، این بیماری تحت بالینی درمان نشده باقی می ماند و برای همیشه بربازده تولیدی تأثیر می گذارد.
افزودنی های خوراک به عنوان درمان های جایگزین
به کمک افزودنی ها می توان شرایط محیطی را به گونه ای تغییر داد که از تکثیر کلستریدیوم پرفرنژنس جلوگیری شود.
پروبیوتیک ها ()
پروبیوتیک ها باکتری های زنده ای هستند که می‌توان از آن ها برای کمک به ایجاد، حفظ یا بازیابی میکروفلور روده استفاده کرد.
عملکرد پروبیوتیک ها:
- رقابت با باکتری های بیماری زا برای اتصال به سلول هدف
- تولید مواد ضد میکروبی مهار کننده رشد باکتری های بیماری زا
- اتصال به انتروتوکسین ها وخنثی سازی آن ها
- تقویت سیستم ایمنی
پری بیوتیک ها ()
پری بیوتیک ها مواد خوراکی هستند که بسترهایی را برای افزایش کارایی باکتری های سودمند یا همان پروبیوتیک ها در روده فراهم میکنند.
عملکرد پری بیوتیک ها:
- دی-مانوز یا فروکتوز، نشاسته های غیر قابل هضم توسط پرندگان هستند که به طور انتخابی باعث تحریک رشد وبهبود فعالیت فلور روده می شوند.
- فروکتوالیگوساکاریدها جمعیت باکتری ایکولای () و کلستریدیوم پرفرنژنس را در روده کاهش میدهند و تنوع لاکتوباسیل ها را افزایش میدهند.
- ترکیب گالاکتوالیگوساکاریدها با پروبیوتیک های بر پایه بیفیدوباکتریوم لاکتیس (lactis)، به صورت انتخابی سبب تحریک تکثیر گونه های بیفیدوباکتریوم میشود.
اسید های آلی ()
اسیدهای آلی اغلب در رژیم غذایی حیوانات برای بهبود سلامت روده استفاده می شود.
عمکرد اسیدهای آلی :
- از طریق کاهش pH باعث رشد باکتری های مفید می شود
- اسید کاپریلیک،کلستریدیوم پرفرنژنس (perfringens) را از طریق عدم دسترسی استفاده آنها از گلوگز سرکوب میکند و از این طریق باعث مهار سالمونلا نیز میشود.
- اسید لوریک، سیتریک، اولئیک و لینولئیک و همچنین اسیدهای چرب با زنجیره متوسط(C8-C14) از رشد perfringens جلوگیری می کند
فیتومولکول ها ()
فیتومولکول ها که به عنوان ترکیبات گیاهی ثانویه نیز شناخته می شوند، قرن هاست که علیه پاتوژن ها مورد استفاده قرار می گیرند. در این میان یکی از ترکیباتی که بسیار حائز اهمیت است، تانن ها میباشد:
تانن ها (Tannins):
- بسیاری از مطالعات اثربخشی تانن ها را در برابر انواع مختلف پاتوژن‌هایی مانند کرم‌ها، انگل های آیمریاEimeria، ویروس‌ها و باکتری‌هانشان داده اند .
- عصاره درختان شاه بلوط و کبراکو در برابر C perfringensو همچنین سموم آن موثر است.
- تانن ها سبب مهار باکتری های سالمونلا و انگل های آیمریا به عنوان دو عامل مستعد کننده ی آنتریت نکروتیک (NE) میشوند.
علاوه بر تأثیر مستقیم فیتومولکول ها بر روی گونه های کلستریدیوم، بسیاری از آنها سبب بهبود سلامت روده نیز میشوند و به جلوگیری از تکثیر گونه های کلستریدیوم و در نتیجه آنتریت نکروتیک کمک میکنند.
توکسین بایندرهای قارچی/باکتریایی
این بایندر ها دو نحوه عملکردی دارند:
1-با اتصال به مایکوتوکسین‌ها، آسیب به اپیتلیوم روده را کاهش داده یا حتی از آن جلوگیری میکنند، زیرا پیش‌شرط‌های تکثیر کلستریدیوم ایجاد نمی‌شود.
2-با اتصال به سموم تولید شده توسط کلستریدیوم پرفرنژنس می‌تواند باعث کاهش وقوع یا شدت ضایعات آن شود;به عنوان مثال آلفا توکسین (فسفولیپاز C) فسفولیپیدهای غشایی را هیدرولیز می کند و به گلبول های قرمز، لکوسیت ها، میوسیت ها و سلول های اندوتلیال آسیب می رساند و این امر منجر به نکروز و آسیب به بافت می شود
با اتصال به سموم تولید شده مانند Net B، به عنوان عامل اصلی بیماری زایی آنتریت نکروتیک، می تواند شدت بیماری را کاهش دهد.
نتیجه:
روند رو به رشد کاهش مصرف آنتی بیوتیک ها و یونوفورها منجربه افزایش بروز آنتریت نکروتیک در پرورش طیور میشود. به علت مشهود نبودن فرم تحت بالینی آنتریت نکروتیک،این بیماری زیاد مورد توجه قرار نمیگیرد وتاثیر آن بر کاهش قابلیت هضم خوراک از اصلی ترین دلایل خسارات مالی برای تولید کننده میباشد.
حفظ سلامت روده،کلیدی ترین روش برای جلوگیری از بروز آنتریت نکروتیک است. در عصر پرورش طیور بدون آنتی‌بیوتیک، برای کنترل این بیماری ویرانگر باید جایگزین‌هایی برای مقابله با این باکتری بیماری‌زا و همچنین عوامل مستعدکننده آن در نظر گرفته شود.در این راستا سه محصول کوکسیفیت و سین بیوفیت پی و MLC تولیدی شرکت ماکیان دام پارس جایگزین های طبیعی و گیاهی فاقد عوارض دارو های شیمیایی جهت پیشگیری و مقابله با عفونت های کلستریایی معرفی میگردد.
برای مشاهده ی اصل مقاله اینجا کلیک کنید
