برونشیت عفونی طیور،پیشگیری و درمان

 

برونشیت عفونی:

بیماری برونشیت عفونی یک بیماری حاد ویروسی و فوق العاده مسری در تمامی سنین در مرغداری های صنعتی میباشد که عملا گسترش جهانی پیدا کرده است و موجب تلفات و زیان های اقتصادی سنگینی برای تولیدکننده بعد از آنفولانزای فوق حاد میشود . میزان واگیری آن تا 100٪ میرسد و مرگ و میر در جوجه های جوان معمولاًبه ویژه در صورت وقوع عفونت ثانویه بالا خواهد بود.طیور معمولا در سن 21-25 روزگی نسبت به این بیماری حساستر هستند. ویروس IB ازطریق تنفسی،درترشحات خارج شده در حین سرفه یا عطسه توسط جوجه های آلوده پخش می شود. گسترش بیماری از طریق گله بسیار سریع است. انتقال از مزرعه به مزرعه به علت جابجایی افراد، تجهیزات و وسایل نقلیه آلوده صورت میگیرد. پس از عفونت، جوجه ها ممکن است ناقل باقی بمانند و ویروس را برای چند هفته دفع کنند. انتقال ویروس از تخم مرغ اتفاق نمی افتد. دوره ی کمون این بیماری از سایر بیماری های ویروسی کمتر بوده و زمان بروز علائم 18-36 ساعت میباشد.

ویروس شناسی:

از لحاظ ویروس شناسی عامل آن ویروسی از خانواده ی  Coronaviridae وعضو گروه Coronavirus میباشد. این ویروس پوششدار است و به تمامی  ضدعفونی کننده ها حساس است اما به علت سبک بودن به راحتی منتقل میشود .با توجه به این مورد که این ویروس در خانواده ی مشترک با ویروس انسانی کوویید 19 قرار دارد اما از نظر ژنومی تنها 26% شباهت دارد و نمیتواند بین انسان و طیور مشترک باشد .علائم و عوارض آن بسته به سن ابتلا و سویه موجود متفاوت است. این ویروس اولین بار در دهه ی 1930 در اروپا شناسایی شد و در سال 1941 اولین واکسن علیه این بیماری به نام M41 تولید شد. در اروپا مهم ترین سویه ها عبارتند از 793/B، جدایه هلندی D207، D212، 03128، D3896،D274 و D3128، در آسیا، 793B و QX، برزیل BR، ایالات متحده آمریکا، کانکتیکات (Conn)، آرکانزاس (Ark) و جورجیا. 98 (GA98). میزان شیوع هر سویه در مناطق مختلف متفاوت میباشد و برنامه های کنترل و پیشگیری باید با توجه به سویه های موجود در منطقه انتخاب شود . سال 2020 در ایران سویه های: QX,MASS,DUTCH,793B,VAR2مشاهده شده ولی درحال حاضر سویه های M41و 793B دارای بیشترین فراوانی میباشد.

علائم بالینی :

تشخیص برونشیت عفونی یکی از چالش‌های کنترل این بیماری است، زیرا در این بیماری سیستم تنفسی در سایر بیماری‌های طیور مشاهده میشود. ویروس برونشیت عفونی در درجه اول یک پاتوژن تنفسی است اما می تواند در بافت هایی مانند کلیه، غدد جنسی و دستگاه گوارش نیز تکثیر شود و با علائم تنفسی، نفریت و کاهش تولید مشخص می شود.علائم و عوارض این بیماری بسته به نوع سروتیپ،متفاوت میباشد و  شایان ذکر است که سویه های جدید تمایل بیشتری به ایجاد عارضه در سیستم ادراری دارند. برونشیت عفونی در مرغان تخمگذار با علائمی مثل کاهش تولید تخم مرغ تا 70 درصد همراه است و معمولا تخم مرغ‌ها دارای اندازه‌ی نامناسب به همراه پوسته‌ی نازک،بدشکل،زبروکم رنگ است.پس از بهبودی،تولید و کیفیت تخم مرغ ممکن است به حالت طبیعی برگشته اما ممکن است تا 8 هفته زمان ببرد.

باتوجه به این موضوع که سویه های جدید بیماری برونشیت عفونی تمایل بیشتری برای ایجاد عارضه در کلیه را دارند از این رو داروی کاملا گیاهی و بدون عوارض لاوارن برای پیشگیری و درمان کلیه ها بسیار مفید میباشد.لاوارن به علت داشتن عصاره گیاه گزنه سبب تقویت کلیه ها شده و با داشتن آهن و ویتامین C مانع از آزادسازی رادیکال های آزاد میشود.

جهت اطلاعات بیشتر در مورد لاوارن اینجا کلیک کنید

تشخیص برونشیت عفونی طیور

تشخیص تیتر آنتی بادی با ELISA همچنین تشخیص ویروس با RT-PCR و توالی سنجی به منظور تشخیص استفاده می‌شوند.

تأیید آزمایشگاهی برای تشخیص فرم‌های تنفسی بیماری ضروری است زیرا علائم آن مشابه فرم‌های بیماری‌هایی است که توسط ویروس نیوکاسل، متاپنوموویروس پرندگان، ویروس لارینکوتراکئیت عفونی و مایکوپلاسما، ایوی باکتریوم پاراگالیناروم و ارنیتوباکتریوم رینوترکئاله ایجاد می‌شود.

تشخیص قطعی معمولا بر اساس شناسایی ویروس صورت می‌پذیرد. ویروس می‌تواند از ترشحات تنفسی نای، تونسیل‌های مقعدی و بافت کبد وکلیه جدا شود.

واکسیناسیون و ایمن سازی

از جمله مشکلات کنترل این بیماری عدم اجازه ی استفاده واکسن در زمان برخورد با آن برخلاف سایر بیماری های ویروسی میباشد. بنابراین باید قبل از درگیری برنامه واکسیناسیون مطلوب جهت افزایش سیستم ایمنی در نظر گرفته شود.ویروس برونشیت عفونی به واسطه ی ساختاری که دارد از توانایی نوترکیبی بالایی برخوردار است و میتواند سویه های جدیدی ایجاد کند.برخی از این سویه ها مدت طولانی باقی میمانند و برخی در مدت کوتاهی ناپدید میشوند و برخی مدتی در مناطق به عنوان سویه غالب و شایع شناسایی میشوند. همین امر سبب میشود تا ساخت واکسن IBV علیه هر یک از آنها به عنوان یک کار بسیار چالش برانگیز – عملا غیرممکن باشد. توجه به این که ایمنی ایجاد شده علیه هر سروتیپ اختصاصی است، به علت همسانی ژنومی نسبتا کم بین سروتیپ های ویروس برونشیت عفونی، واکسن ساخته شده از یک سروتیپ علیه سروتیپ های دیگر ایمنی مناسبی ایجاد نمی کند و همین امر موفقیت برنامه های پیشگیری و کنترل بیماری را تحت تاثیر قرار می دهد.  با این وجود، ترکیب ویروس‌های مختلف IB، با ویژگی‌های آنتی ژنی متفاوت، برای به دست آوردن یک اثر هم افزایی و در نتیجه افزایش سیستم ایمنی ممکن است.واکسن‌های زنده تخفیف حدت یافته و کشته در بازار موجود است اما تفاوت‌های آنتی ژنیک کرونا ویروس طیور باعث می‌شود که ایمنی کامل صورت نپذیرد.

 

 

 

ویژگی واکسن مناسب:

1=ضریب حدت /ICPI پایین                           2=ایمنی/SAFTY  بالا                            3=مقاوم در برابر شرایط محیطی

(1) ایمنی واکسن باید طولانی مدت باشد، در غیر این صورت واکسیناسیون مجدد ضروری است.

(2) انتخاب نوع آنتی ژنی صحیح واکسیناسیون که برای تنوع آنتی ژنی گسترده به منظور پوشش حداکثر سروتیپ های بدخیم مشخص شده است.

(3) زمان، تکنیک و کاربرد واکسن با توجه به وضعیت گله باید مورد توجه قرار گیرد.

نوع سیاست واکسن انتخابی برای واکسیناسیون باید با توجه به سویه غالب در منطقه باشد در غیر این صورت پاسخ ایمنی مناسبی از واکسن دریافت نمیکنیم.سایر عوامل مانند:نور,تهویه,اندازه گله در عملکرد واکسن موثر است.

برای واکسن بهتر است از روش اسپری ریز با دستگاه استاندارد و یا قطره ی چشمی استفاده کرد.