نیوکاسل در طیور؛پیشگیری یا درمان؟

خلاصه

بیماری نیوکاسل (ND) عفونت طیور اهلی و سایر گونه‌های پرندگان با ویروس بیماری نیوکاسل (NDV) است. بیماری نیوکاسل خطری برای بهداشت عمومی محسوب نمیشود. NDV ،ویروسی قادر به ایجاد یک بیماری ویرانگر در طیور است که پیامدهای اجتماعی و اقتصادی گسترده ای دارد. این یک مشکل جهانی است که درجه اول به عنوان یک بیماری حاد تنفسی ظاهر می شود. با این حال، افسردگی، علائم عصبی، یا اسهال ممکن است شکل بالینی غالب باشد.

شدت ND به حدت و نوع ژنتیکی ویروس آلوده کننده و حساسیت میزبان بستگی دارد. هیچ درمانی برای بیماری نیوکاسل وجود ندارد و در بسیاری از کشورها، پرندگان آلوده و حساس در مجاورت شیوع بیماری معدوم می شوند تا از انتقال بیماری جلوگیری شود.

پیشگیری از طریق واکسیناسیون و امنیت زیستی دقیق انجام شود. Real-time RT-PCR آزمون انتخابی برای تشخیص RNA ویروسی (NDV) و تایید عفونت در پرندگان با علائم بالینی بیماری است.

اتیولوژی و پاتوژنز بیماری نیوکاسل در طیور

ویروس بیماری نیوکاسل،جزو  پارامیکسو ویروس پرندگان نوع 1 (APMV-1)، یک ویروس دارای RNA و مهمترین سروتیپ شناخته شده از 22 سروتیپ APMV به عنوان پاتوژن برای طیور است.

طبقه‌بندی اصلی جدایه‌های NDV به یکی از سه گروه پاتوتیپ بر اساس بیماری‌زایی آن‌ها در جوجه‌ها به‌عنوان بیماری‌زا و حاد(ولوژنیک)، با حدت متوسط (مزوژنیک)، یا با حدت کم (لنتوژنیک) برای اهداف نظارتی به اختصار بیان شده است. ولوژن ها و مزوژن ها در حال حاضر به عنوان NDV های بدخیم (vNDVs)، عامل بیماری نیوکاسل و عفونت قابل گزارش طبقه بندی می شوند. عفونت با لنتوژن ها، NDV های کم حدت (loNDVs) که به طور گسترده به عنوان واکسن های زنده استفاده می شوند، قابل گزارش نیستند.

شدت عفونت بستگی به موارد زیر دارد:

1. حدت ویروس
2. سویه ویروسی
3. سن، وضعیت ایمنی و حساسیت گونه های میزبان
4. عوامل خارجی مانند استرس، دمای محیط و فصل تاثیر کمتری بر سیر بیماری دارند.

جوجه ها حساس ترین و پرندگان آبزی کمترین حساسیت را در بین طیور اهلی در مقابل ویروس نیوکاسل دارند. با این حال، ممکن است این ویروس هنگام استنشاق گرد و غبار آلوده یا بلعیدن مواد آلوده، پرندگان حساس را از طریق دستگاه تنفسی یا گوارشی آلوده می کند.

دوره کمون از 4 تا 6 روز متغیر است. با این حال، علائم بالینی ممکن است از 2 روز و تا 15 روز پس از عفونت ظاهر شود.

اپیدمیولوژی بیماری نیوکاسل در طیور

سویه های ویروسی بیماری نیوکاسل در طیور در اکثر آسیا، آفریقا، مکزیک و برخی از کشورهای آمریکای جنوبی بومی هستند. سایر کشورها، از جمله ایالات متحده و کانادا، عاری از این بیماری در طیور هستند و با محدودیت‌های واردات، نظارت فعال و معدوم‌سازی طیور آلوده و پرندگان حساس در مناطق آلوده، این وضعیت را کنترل می‌کنند.

کبوترها و طوطی سانان می‌توانند با vNDV آلوده شوند. سویه‌های ویروس بیماری نیوکاسل با حدت کم در پرندگان وحشی آزاد، بازارهای پرندگان زنده، و طیور، به‌ویژه پرندگان آبزی شایع هستند.

انتقال بیماری نیوکاسل در طیور

پرندگان آلوده ویروس را از طریق ترشحات تنفسی و مدفوع دفع می کنند. ویروس در طول دوره کمون، در مرحله بالینی، و برای یک دوره متفاوت اما محدود در طول دوره نقاهت دفع می شود. ویروس همچنین ممکن است در تمام قسمت های لاشه و در تخم هایی که در طول عفونت های حاد vNDV گذاشته شده وجود داشته باشد.

نقش انتقال عمودی NDV نامشخص و قابل بحث است زیرا جوجه های هچ نشده می توانند توسط مدفوع، پوسته تخم مرغ یا محیط آلوده، آلوده شوند. جوجه ها به آسانی توسط هوا و با خوردن آب یا غذای آلوده،آلوده می شوند. جوجه های آلوده و سایر پرندگان اهلی و وحشی ممکن است ناقل NDV باشند.

روش های اصلی انتقال عبارتند از:

1. انتقال توسط پرندگان ناقل
2. انتقال توسط محصولات طیور
3. انتقال توسط کارکنان و تجهیزات یا بستر آلوده (راه اصلی انتقال ویروس بین گله های طیور و مزارع)
4. انتقال از طریق جابجایی خوراک و وسایل نقلیه آلوده
5. از طریق واکسن های ضعیف غیرفعال شده نقش کمتری در انتقال ویروس دارد اما مواردی گزارش شده است.

علائم بالینی و کلینیکی نیوکاسل

هیچ علائم بالینی پاتگنومونیک یا خاصی برای بیماری نیوکاسل وجود ندارد. اگر راه مدفوع-دهانی راه اصلی انتقال باشد، به ویژه برای پرندگان در قفس، انتقال کندتر است. پرندگان جوان بیشتر مستعد ابتلا به این بیماری هستند.

در بیماری نیوکاسل در طیور تخمگذار ممکن است شاهد مواردی چون اسهال سبز،دفرمه شدن تخم مرغ نیز باشیم.

علائم بالینی مشاهده شده به این بستگی دارد که گونه ویروس آلوده کننده تمایل به سیستم تنفسی و گوارشی (ویسروتروپیک) یا سیستم عصبی (نوروتروپیک) دارد.

علائم بالینی عفونت با NDV وولوژنیک احشایی در جوجه ها عبارتند از:

1. بی حالی
2. بی اشتهایی
3. مشکلات تنفسی (گاهی اوقات پرندگان صدای سوت می دهند)
4. ترشحات مخاطی شفاف از دهان
5. مرگ ناگهانی
6. تا 100٪ عوارض و مرگ و میر، به ویژه در طیوری با سیستم ایمنی ضعیف
7. افت تولید تا 40%

در برخی موارد، ادم اطراف چشم و سر ایجاد می شود. تاج ممکن است به دلیل هیپوکسی آبی شود و در برخی از گونه ها باعث خونریزی می شوند. پرندگانی که طی چند روز پس از آلودگی نمی میرند ممکن است اسهال مایل به سبز آبکی داشته باشند و علائم عصبی از جمله لرزش، پیچ خوردگی گردن را نشان دهند.

تولید تخم ممکن است کاهش یابد و یا به طور کامل متوقف شود. تخم‌ها ممکن است از نظر رنگ، شکل یا سطح پوسته غیرعادی باشند و دارای آلبومین آبکی باشند (ممکن است تنها علامت در مرغ‌های کاملاً واکسینه شده باشد). پرندگانی که به خوبی واکسینه شده اند ممکن است به غیر از کاهش تولید تخم، از نظر بالینی طبیعی به نظر برسند. با این حال، این پرندگان ویروس را از طریق بزاق و مدفوع دفع می کنند. پرندگانی که واکسینه شده اند ضعیف میشوند و ممکن است علائم عصبی 10 تا 14 روز پس از عفونت ایجاد کنند و ممکن است بهبود یابند.

یافته های بالینی عفونت با نوروتروپیک وولوژنیک NDV در جوجه ها شامل مشکلات تنفسی همراه با عطسه، سرفه و ترشحات بینی است. علائم تنفسی ممکن است با علائم عصبی همراه باشد، اما معمولاً به شرح زیر است:

1. لرزش و تشنج
2. فلج بال ها و پاها
3. چرخش سر به همراه اسپاسم عضلات
4. فلج کامل
5.  50٪ مرگ و میر (تا 90٪ در پرندگان جوان)

علائم بالینی عفونت جوجه ها با NVD مزوژنیک عبارتند از:

1. علائم تنفسی همراه با نفس نفس زدن، سرفه، عطسه
2. کاهش تولید تخم مرغ که در عرض چند هفته به حالت عادی باز می گردد
3. علائم عصبی
4. مرگ و میر کم (ممکن است در پرندگان جوان بیشتر باشد)

عفونت های ثانویه میتواند علائم را تشدید کند

در کالبد گشایی ممکن است شاهد:خونریزی غدد پیش معده ونکروز مخاط روده و سکوم باشیم.

در جوجه ها، احتقان و خونریزی نای و ریه ممکن است با ویروس بیماری نیوکاسل احشایی ولوژنیک مشاهده شود. پریتونیت زرده تخم مرغ همراه با فولیکول های آتروفی شده ممکن است در پرندگان تخمگذار دیده شود. در مقابل، ضایعات در پرندگان آلوده به سویه‌های loNDV ممکن است محدود به ترشحات مخاطی موجود در دستگاه تنفسی با کدورت و ضخیم شدن کیسه‌های هوایی باشد. عفونت های باکتریایی ثانویه شدت ضایعات تنفسی را افزایش می دهند.

تشخیص بیماری نیوکاسل در طیور

جداسازی ویروس بیماری نیوکاسل
تشخیص vNDV RNA
تشخیص آنتی بادی های اختصاصی NDV

پیشگیری از بیماری نیوکاسل در طیور

هیچ دارویی بر روند عفونت ویروسی بیماری نیوکاسل تاثیری نشان نداده است و درمان با داروهای ضد ویروسی توصیه نمی شود. در مورد گله های تحت تأثیر loNDV، مراقبت های حمایتی در برابر عفونت های ثانویه ممکن است علائم بالینی را کاهش داده و عوارض و مرگ و میر را کاهش دهد. پیشگیری از بیماری نیوکاسل از طریق امنیت زیستی و واکسیناسیون به دست می آید.

امنیت زیستی

برقراری امنیت زیستی دقیق و اجرای استراتژی‌ها برای جلوگیری از ورود و یا انتقال vNDV به سالن های پرورش و نگهداری طیور، اقدامات پیشگیرانه و کارآمد هستند. روش های معمول ضد عفونی، کیفیت خوراک و آب و حشرات و جانوران و بستر باید به درستی کنترل شود.

بسیاری از کشورها با از بین بردن پرندگان آلوده و حساس در یک منطقه کنترل شده برای جلوگیری از انتقال بیشتر بیماری،  شیوع بیماری را مهار میکنند.

واکسیناسیون

واکسن‌ها برای جوجه‌ها، بوقلمون‌ها و کبوترها در دسترس هستند و برای القای پاسخ آنتی‌بادی استفاده می‌شوند. بنابراین، پرندگان واکسینه شده باید در معرض دوز بیشتری از vNDV قرار گیرند تا آلوده شوند. متأسفانه واکسن‌های ND ایمنی استریل ایجاد نمی‌کنند و در بسیاری از مناطق جهان از واکسن‌ها برای جلوگیری از تلفات ناشی از بیماری و مرگ استفاده می‌شود.

در حالی که تعداد گزارش‌های فزاینده‌ای مبنی بر شیوع بیماری نیوکاسل در طیور واکسینه شده وجود دارد،واکسن‌های تایید شده از علائم بالینی بیماری جلوگیری می‌کنند.  همچنین عفونت‌های همزمان، ممکن است بر پاسخ ایمنی به واکسیناسیون تأثیر منفی بگذارد.

با توجه به این امر که درمان بخصوصی برای بیماری نیوکاسل وجود ندارد،بنابراین نقش پیشگیری و حمایت از پرنده در زمان درگیری با بیماری نیوکاسل بسیار پررنگ تر است.جهت رسیدن به اهداف فوق میتوان از داروی کاملا گیاهی ایمونوپروپوفیت که حاوی ماده موثره گیاهانی چون شیرین بیان،پروپولیس و اکیناسه میباشد،استفاده نمود.محصول ایمونوپروپوفیت با بهره گیری از خواص این عصاره های طبیعی سبب تقویت ایمنی سلولی و همورال شده و منجر به افزایش مقاومت بدن در برابر بیماری ها و همچنین تسریع روند بهبودی بیماری ها می گردد.علاوه بر آن با تحریک تولید آنتی بادی ها سبب بهبود پاسخ واکسیناسیون نیز میگردد.

جهت اطلاعات بیشتر در مورد داروی گیاهی ایمونوپروپوفیت اینجا کلیک کنید